شیوه مقاله نویسی
شیوه مقاله نویسی
از مهمترین روشهای انتقال اطلاعات، تدوین و انتشار مقاله علمی است، مقاله به منزله یک سند علمی و ملاک ارزیابی توان علمی نویسنده است.
مراحل پژوهش:
1- مسأله یابی و طرح تحقیق
2- اجرای تحقیق: گردآوری اطلاعات، ارزیابی، داوری و نتیجه گیری
3- تدوین گزارش در قالبهای کتاب، پایاننامه یا مقاله علمی
طرح پژوهش:به نقشه کار پژوهشگر برای حل مسأله پژوهش گفته میشود.
اجزای یک مقاله علمی:
1. صفحه عنوان
2.چکیده
3.کلید واژه
4.فهرست مطالب
5. مقدمه
6. بدنه و متن اصلی
7.نتیجه
8 .استنادات (منابع و مأخذ)
توضیح تفصیلی این اجزا به شرح ذیل است:
1. عنوان:
پختگی عنوان، حاکی از توان علمی نویسنده و عنوان نامناسب ارزش مقاله را کم میکند. این عنوان ناظر به مسأله تحقیق و پرسش اصلی است. همچنین پوشش دهندهی واژگان کلیدی است. پس باید گویا و رسا باشد، در عین حال اختصار عنوان،یک امتیاز است و کلمات باید بین سه تا هشت کلمه باشد. عنوان نباید اعم یا اخص از محتوای مقاله یا از روی تعصب باشد. زمان انتخاب عنوان میتواند در ابتدا و یا تکمیل یا در حین کار یا پس از تکمیل و در انتها باشد و تا آخرین مراحل امکان تعویض داشته باشد. از عناوین کلیشهای باید پرهیز شود و در مقالات علمی،عنوان باید علمی و به دور از صنایع ادبی و ابهام آمیز باشد.
2. چکیده مقاله:
در چکیده باید با استفاده از کلمات متن، عصاره مقاله را در 150 تا 200 کلمه آورده شود. آن خلاصه جامعی از محتوای یک گزارش پژوهشی است که هدفها، پرسشها، روشها و یافتههای پژوهش را به اختصار دارد و این آیینه پژوهش است و مخاطب را تحریص و تشویق به خواندن میکند. اجزای چکیده شامل دلایل نگارش و بیان مسئله و مشکلی است که در مقاله مورد توجه قرار گرفته و نظرهای مختلف پیرامون آن بررسی شده و ادلهها و شواهد کافی در همان راستا بررسی و نتایج علمی بدست آمده را باز مینماید و باید از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) به صورت فعل ماضی آورده شود. در چکیده بهتر است کلمات کلیدی هم بیاید. چکیده غیر از فهرست یا مقدمه است و جزئی از محتوای مقاله و اجمالی از مطالب تفصیلی آن است و از طریق مطالعة فهرست مطالب، مقدمه و نتایج نوشته میشود. در چکیده لازم نیست به منابع و مآخذ، ارجاعی انجام شود و از بیان خطابی، مثال و توضیح مفاهیم پرهیز میشود. برای مهارت افزایی در این رابطه، بهتر است چکیده مقالات علمی مطالعه و مرور شود تا الگویی فرا راه محققان باشد. چکیده در حقیقت بخش کامل، جامع و مستقل از اصل گزارش است پس نباید پیش از گزارش پژوهش تهیه شود.
آسیب های چکیده نویسی:
1. تبدیل چکیده به فهرست: چکیده هرگز مروری بر مباحث اثر تحقیقی و رساله نیست، بنابراین نباید آن را با گزارش فهرست اثر اشتباه گرفت.
2. تبدیل چکیده به طرح مسئله: برخی از افراد، در چکیده به شرح و تفصیل موضوع پایان نامه، مسائل آن و ضرورت بحث از مسئله میپردازند که نادرست است. البته بیان اجمالی مسئله نیز از مباحث چکیده است، اما سهم آن متناسب با سهم حجم چکیده است، نه اینکه اهم مطالب چکیده بر محور بیان مسئله بنا شده باشد.
3. ارجاع به مآخذ: پرداختن به معرفی منابع و مآخذ در چکیده نیز، نادرست است.
4. بیان خطابی: ادبیات چکیده باید همانند ادبیات رساله یا مقاله باشد. در واقع، استفاده از بیان شعارگونه، عبارتپردازی خطابه در شأن رساله و مقاله علمی نیست.
3. کلید واژه:
کلماتی است برآمده از متن مرتبط با موضوع اصلی مقاله که خواننده با مطالعه آنها، به محتوای اصلی پژوهش پی میبرد. در حقیقت، کلید واژهها، در حکم موضوعات جزئی مقاله اند که پس از چکیده میآیند. واژگان کلیدی به خواننده کمک میکند تا پس از خواندن چکیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
کلید واژه در مقاله، نقش «نمایه» و در کتابها و پایان نامهها، نقش فهرست را دارند. این واژگان، نمای کلی مقاله را در ذهن تداعی میکنند. میانگین واژه های کلیدی یک مقاله، پنج تا هفت، کلمه است (سرمد، 1379، ص 321). انتخاب درست کلید واژهها به نمایه سازی استاندارد مقاله در پایگاههای الکترونیکی علمی –پژوهشی کمک میکند و دسترسی مخاطبان را به مقاله تسهیل مینماید. کلید واژههای اصلی باید با عنوان و مسأله تحقیق و در حد امکان با سرفصلها تناسب داشته باشد.
4.مقدمه
یکی از بخشهای مهم مقاله علمی و روزنی برای ورود خواننده به دنیای درون مقاله و در حکم نقشه راه است. وظایف اصلی مقدمه، روشن ساختن موضوع، مشخص نمودن هدف و بهدست دادن طرح و نقشه ارایه مطالب است.در مقدمة مقاله، مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادی و کاربردی به صورت مختصر بیان میشود و از ذکر جزئیات پرهیز میشود.
معمولاً داوران و ارزیابان برای شناخت قوت علمی مقاله، تنها به مقدمه و نتیجة آن نظر میکنند، بنابراین باید آن را دقیق و مناسب متن مقاله بنویسیم. هدف اصلی یک مقدمه حرفهای، پاسخ به پرسشهایی چون: این تحقیق چه اهمیتی دارد؟ چه کسانی از آن بهرهمند میشوند؟ چه نیازی به حل این مسأله داریم؟ و چه انگیزهای باعث شد تا این مقاله نوشته شود؟
در واقع یک مقدمه خوب شامل توضیح درباره پیشینه تحقیق، ضروتها، روش، ساختار، مباحث و منطق حاکم بر فصول است و اینکه چرا این تحقیق ادامه منطقی گزارشهای پیشین است. مقدمه نباید مفصل و طولانی باشد بهتر است حداکثر دو صفحه یا یک ششم کل مقاله باشد.
سیر نگارش مقدمه هم از مطالب عام به خاص است. از جنبههای کلی شروع میشود و رفته رفته به بخشهای تخصصیتر میپردازد.
محقق باید پرسشهای پژوهش خود را به صورت استفهامی بیان کرده و به تعریف متغیرهای تحقیق به صورت عملیاتی بپردازد.
ادامه دارد…
منبع:معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران