شیوه مقاله نویسی
از مهم­ترین روش­های انتقال اطلاعات، تدوین و انتشار مقاله علمی است، مقاله به منزله یک سند علمی و ملاک ارزیابی توان علمی نویسنده است.
مراحل پژوهش:
1- مسأله یابی و طرح تحقیق
2- اجرای تحقیق: گردآوری اطلاعات، ارزیابی، داوری و نتیجه گیری
3- تدوین گزارش در قالب­های کتاب، پایان­نامه یا مقاله علمی
طرح پژوهش:به نقشه کار پژوهشگر برای حل مسأله پژوهش گفته می­شود.
اجزای ‌یک مقاله علمی:
1. صفحه عنوان
2.چکیده
3.کلید واژه
4.فهرست مطالب
5. مقدمه
6. بدنه و متن اصلی
7.نتیجه
8 .استنادات (منابع و مأخذ)
توضیح تفصیلی این اجزا به شرح ذیل است:
1. عنوان:
پختگی عنوان، حاکی از توان علمی نویسنده و عنوان نامناسب ارزش مقاله را کم می­کند. این عنوان ناظر به مسأله تحقیق و پرسش اصلی است. همچنین پوشش دهنده­ی واژگان کلیدی است. پس باید گویا و رسا باشد، در عین حال اختصار عنوان،‌یک امتیاز است و کلمات باید بین سه تا هشت کلمه باشد. عنوان نباید اعم یا اخص از محتوای مقاله یا از روی تعصب باشد. زمان انتخاب عنوان می­تواند در ابتدا و یا تکمیل یا در حین کار یا پس از تکمیل و در انتها باشد و تا آخرین مراحل امکان تعویض داشته باشد. از عناوین کلیشه­ای باید پرهیز شود و در مقالات علمی،‌عنوان باید علمی و به دور از صنایع ادبی و ابهام آمیز باشد.
2. چکیده مقاله:
در چکیده باید با استفاده از کلمات متن،‌ عصاره مقاله را در 150 تا 200 کلمه آورده شود. آن خلاصه جامعی از محتوای یک گزارش پژوهشی است که هدف­ها، پرسش­ها، روش­ها و یافته­های پژوهش را به اختصار دارد و این آیینه پژوهش است و مخاطب را تحریص و تشویق به خواندن می­کند. اجزای چکیده شامل دلایل نگارش و بیان مسئله و مشکلی است که در مقاله مورد توجه قرار گرفته و نظرهای مختلف پیرامون آن بررسی شده و ادله­ها و شواهد کافی در همان راستا بررسی و نتایج علمی بدست آمده را باز می­نماید و باید از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) به صورت فعل ماضی آورده شود. در چکیده بهتر است کلمات کلیدی هم بیاید. چکیده غیر از فهرست یا مقدمه است و جزئی از محتوای مقاله و اجمالی از مطالب تفصیلی آن است و از طریق مطالعة فهرست مطالب، مقدمه و نتایج نوشته می­شود. در چکیده لازم نیست به منابع و مآخذ، ارجاعی انجام شود و از بیان خطابی، مثال و توضیح مفاهیم پرهیز می­شود. برای مهارت افزایی در این رابطه، بهتر است چکیده مقالات علمی مطالعه و مرور شود تا الگویی فرا راه محققان باشد. چکیده در حقیقت بخش کامل، جامع و مستقل از اصل گزارش است پس نباید پیش از گزارش پژوهش تهیه شود.
آسیب ­های چکیده نویسی:
1. تبدیل چکیده به فهرست: چکیده هرگز مروری بر مباحث اثر تحقیقی و رساله نیست، بنابراین نباید آن را با گزارش فهرست اثر اشتباه گرفت.
2. تبدیل چکیده به طرح مسئله: برخی از افراد، در چکیده به شرح و تفصیل موضوع پایان نامه، مسائل آن و ضرورت بحث از مسئله می­پردازند که نادرست است. البته بیان اجمالی مسئله نیز از مباحث چکیده است، اما سهم آن متناسب با سهم حجم چکیده است، نه اینکه اهم مطالب چکیده بر محور بیان مسئله بنا شده باشد.
3. ارجاع به مآخذ: پرداختن به معرفی منابع و مآخذ در چکیده نیز، نادرست است.
4. بیان خطابی: ادبیات چکیده باید همانند ادبیات رساله یا مقاله باشد. در واقع، استفاده از بیان شعارگونه، عبارت­پردازی خطابه در شأن رساله و مقاله علمی نیست.

3. کلید واژه:
کلماتی است برآمده از متن مرتبط با موضوع اصلی مقاله که خواننده با مطالعه آنها، به محتوای اصلی پژوهش پی می­برد. در حقیقت، کلید واژه­ها، در حکم موضوعات جزئی مقاله اند که پس از چکیده می­آیند. واژگان کلیدی به خواننده کمک می­کند تا پس از خواندن چکیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
کلید واژه در مقاله، نقش «نمایه» و در کتاب­ها و پایان نامه­ها، نقش فهرست را دارند. این واژگان، نمای کلی مقاله را در ذهن تداعی می­کنند. میانگین واژه ­های کلیدی یک مقاله، پنج تا هفت، کلمه است (سرمد، 1379، ص 321). انتخاب درست کلید واژه­ها به نمایه سازی استاندارد مقاله در پایگاههای الکترونیکی علمی –پژوهشی کمک می­کند و دسترسی مخاطبان را به مقاله تسهیل می­نماید. کلید واژه­های اصلی باید با عنوان و مسأله تحقیق و در حد امکان با سرفصل­ها تناسب داشته باشد.
4.مقدمه
یکی از بخش­های مهم مقاله علمی و روزنی برای ورود خواننده به دنیای درون مقاله و در حکم نقشه راه است. وظایف اصلی مقدمه، روشن ساختن موضوع، مشخص نمودن هدف و به­دست دادن طرح و نقشه ارایه مطالب است.در مقدمة مقاله، مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادی و کاربردی به صورت مختصر بیان می­شود و از ذکر جزئیات پرهیز می­شود.
معمولاً داوران و ارزیابان برای شناخت قوت علمی مقاله، تنها به مقدمه و نتیجة آن نظر می­کنند، بنابراین باید آن را دقیق و مناسب متن مقاله بنویسیم. هدف اصلی یک مقدمه حرفه­ای، پاسخ به پرسش­هایی چون: این تحقیق چه اهمیتی دارد؟ چه کسانی از آن بهره­مند می­شوند؟ چه نیازی به حل این مسأله داریم؟ و چه انگیزه­ای باعث شد تا این مقاله نوشته شود؟
در واقع یک مقدمه خوب شامل توضیح درباره پیشینه تحقیق، ضروت­ها، روش، ساختار، مباحث و منطق حاکم بر فصول است و اینکه چرا این تحقیق ادامه منطقی گزارش­های پیشین است. مقدمه نباید مفصل و طولانی باشد بهتر است حداکثر دو صفحه یا یک ششم کل مقاله باشد.
سیر نگارش مقدمه هم از مطالب عام به خاص است. از جنبه­های کلی شروع می­شود و رفته رفته به بخش­های تخصصی­تر می­پردازد.
محقق باید پرسش­های پژوهش خود را به صورت استفهامی بیان کرده و به تعریف متغیرهای تحقیق به صورت عملیاتی بپردازد.
ادامه دارد…
منبع:معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران